Coedwigoedd a choed Cymru 'dan fygythiad difrifol' yn ol adroddiad newydd 

Mae coed a choedwigoedd yn hanfodol i iechyd a lles pobl yng Nghymru, ond mae adroddiad newydd gan y Woodland Trust yn darparu tystiolaeth o ganlyniadau peri-fygythiol niferus i goedwigoedd a choed ledled y DU.

Adroddiad Cyflwr Coedydd a Choed y DU 2021 y Woodland Trust a lansiwyd heddiw (14 Ebrill 2021), yw’r cyntaf o’i fath i ganolbwyntio ar goedwigoedd a choed brodorol. Mae'n dangos bod pum bygythiad mawr yn gwaethygu i arwain at effeithiau negyddol a allai beri trychineb i fywyd gwyllt y DU, gan gynnwys planhigion, mamaliaid, adar a phryfed.

Mae'r bygythiadau mawr yn cynnwys cyflwr coetir gwael; newid yn yr hinsawdd; darnio; plâu, afiechydon a llygredd; a chyfradd araf o greu / ehangu coetir newydd.

Mae canfyddiadau allweddol adroddiad y DU yn cynnwys:

• Dim ond 2.5% o arwynebedd tir y DU sydd yn coetir hynafol, a llawer o goedwigoedd hynafol bellach wedi’u hynysu. Mae 50% o goetiroedd hynafol a ddifrodwyd gan goedwigaeth fasnachol neu oresgyniad rhododendron, a chyfran ddychrynllyd o coetir SoDdGA yn “amod anffafriol”. Ar hyn o bryd mae o leiaf 1,225 o goetiroedd hynafol o dan bygythiad wrth i ddatblygiadau newydd eu hadeiladu.
• Dim ond 7% o coed brodorol y DU sydd mewn cyflwr da. Mae diffyg coed marw, coed hynafol a mannau agored yn achosi dirywiad mewn amrywiaeth y cynefinoedd.
• Dim ond 290,000ha o goetir newydd sydd wedi’i greu dros yr 20 mlynedd diwethaf, ac yn y pum mlynedd diwethaf, dim ond 45% o goetir newydd a oedd yn cynnwys coed llydanddail, brodorol.
• Mae 19 wahanol plâu a chlefydau newydd wedi eu sefydlu yn y DU ers 1990; dim ond pedwar oedd yn y 40 mlynedd flaenorol. Am bob £1 a enillir o fewnforio planhigion, mae’n costio £50 i reoli’r plâu a’r afiechyd sy’n deillio o hynny.
• Mae grwpiau o ryogaethau dangosol ar gyfer holl goedwigoedd y DU yn dangos dirywiad serth; ar gyfartaledd, gostyngiad o 47% mewn adar arbenigol coetir, gostyngiad o 41% mewn gloynnod byw a dirywiad o 18% mewn planhigion blodeuo coed.

Mae Adroddiad diweddaraf SoNARR Cyfoeth Naturiol Cymru yn tynnu sylw at ddarlun tebyg, gan ddod i'r casgliad nad yw Cymru eto'n cwrdd â phedwar nod tymor hir Rheoli Cynaliadwy o Adnoddau Naturiol fel yr amlinellir yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru) ac nad yw'n cynnal stociau o adnoddau naturiol - sy'n golygu y rhagwelir y bydd rhywogaethau eiconig fel cyrlod yn diflannu yng Nghymru o fewn ychydig ddegawdau.

Yng Nghymru, amlygwyd canfyddiadau'r ddau adroddiad gan Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Coed Cadw (Y Woodland Trust yng Nghymru).

Meddai: “Er eu bod yn wirioneddol sobreiddiol i ddarllen, mae’r dystiolaeth yn yr adroddiadau hyn yn atgyfnerthu pam mae plannu ac amddiffyn coedwigoedd a choed yma yng Nghymru yn hanfodol. Efallai bod y darlun o ddirywiad mewn llawer o rywogaethau o blanhigion, pryfed ac anifail yn adlewyrchiad o duedd ledled y DU, ond mae'r dystiolaeth yn ddigon cryf i nodi bod angen gweithredu ar frys yma yng Nghymru. Mae ein maniffesto yn nodi sut a pham y mae'n rhaid i gynrychiolwyr y dyfodol wneud hyn yn flaenoriaeth i hybu'r adferiad gwyrdd sydd ei angen ar frys ar Gymru."

Mae Maniffesto Coed Cadw ar gyfer etholiad Senedd 2021 yn nodi sut y gallwn ni yng Nghymru wyrdroi tuedd y dirywiad a chael coed a choetir i weithio dros fyd natur, pobl a’r economi. Mae'n nodi cynigion i wleidyddion eu cefnogi'n hawdd a chael eu cymryd ymlaen gan Lywodraeth nesaf Cymru.

Parhaodd Natalie, “Mae canfyddiadau Adroddiad SOWT y DU 2021 yn dangos bod dulliau arfaethedig Coed Cadw - sy'n cynnwys amddiffyn y coed aeddfed sydd gennym eisoes, a chreu 'Cynllun Gwrychoedd a Lleiniau' newydd sy'n cefnogi ffermio sy'n gyfeillgar i'r hinsawdd, ac sy'n gyfeillgar i natur - gallai gael effaith gadarnhaol yma yng Nghymru, gan helpu i amddiffyn llawer o’r rhywogaethau sydd dan fygythiad ar hyn o bryd.”

Mae Coed Cadw yn annog y cyhoedd o Gymru i ofyn i'w hymgeiswyr gefnogi gweithredoedd a hyrwyddir yn ei Maniffesto. 

I weld enghreifftiau pellach ar gyfer sut mae Coed Cadw eisiau gweld coedwigoedd a choed yn cael eu hymgorffori yng nghynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer y dyfodol, dilynwch Coed Cadw ar Twitter @CoedCadw #Senedd21.

Nodiadau I Olygwyr

Enghreifftiau o rywogaethau sy'n dirywio, fel y nodwyd yn Adroddiad SOWT 2021:

• Y titw helyg yw'r aderyn coetir sy'n dirywio gyflymaf oherwydd cyflwr coetir gwael, effeithiau hinsawdd a darnio cynefinoedd.
• Mae titw'r gors hefyd wedi profi gostyngiad o 70% yn y niferoedd er 1970, gan ei fod yn dibynnu ar goedwigoedd sydd â chysylltiad da ar gyfer llwyddiant bridio.
• Yn yr un modd, mae gloÿnnod byw coetir fel llyngesydd gwyn, rhostir a ffrwyn perlog i gyd wedi dirywio'n serth.

Ynglŷn â Coed Cadw, Y Woodland Trust yng Nghymru

Coed Cadw (y Woodland Trust) yw'r elusen cadwraeth coetir fwyaf yn y DU. Mae ganddo dros 500,000 o gefnogwyr. Mae am weld DU yn llawn coedwigoedd a choed brodorol ar gyfer pobl a bywyd gwyllt. Mae gan yr Ymddiriedolaeth dri nod allweddol:

1. amddiffyn coetir hynafol, sy'n brin, yn unigryw ac yn anadferadwy.
2. adfer coetir hynafol sydd wedi'i ddifrodi, gan ddod â darnau gwerthfawr o'n hanes naturiol yn ôl yn fyw,
3. plannu coed a choedwigoedd brodorol gyda'r nod o greu tirweddau gwydn i bobl a bywyd gwyllt.

Wedi'i sefydlu ym 1972, erbyn hyn mae gan Y Woodland Trust dros 1,000 o safleoedd dan ei gofal sy'n cwmpasu oddeutu 29,000 hectar. Mae'r rhain yn cynnwys dros 100 o safleoedd yng Nghymru, gyda chyfanswm arwynebedd o 2,897 hectar (7,155 erw).

Mae mynediad i'w goedwig am ddim, felly gall pawb elwa o goedwigoedd a choed. Mae enw Cymraeg yr Ymddiriedolaeth, “Coed Cadw”, yn hen derm Cymraeg, a ddefnyddir mewn deddfau canoloesol i ddisgrifio coetir gwarchodedig neu gadwedig.